تخته جمشید پارسه یا پرسپلیس

برای دیدن عکسها و مطالب دیگر به آدرسی که در آخر مطلب نوشتم مراجعه کنید.

"عکس: ورودی کاخ صد ستون "

مقدمه

براگاهان و فرهنگ پژوهان پوشيده نيست كه دراغاز امپراتوري بزرگ هخامنشيان (550 ق.م) پاسارگاد (يا برطبق منابع متون اسلامي ؛ دشت مرغاب يا مقبره مادرسليمان ) پايتخت سياسي انان بوده است و امروزه اثار بجاي مانده از ان در80 كيلومتري شمال تخت جمشيد ،درجاده شيراز – اصفهان ديده مي شود.ايرانيان درقرن ششم ق.م. درسايه رهبري خردمندانه كورش كبير و دردوران حكومت مدبرانه داريوش بزرگ،موفق به تشكيل يك دولت جهاني و بافرهنگ شدند كه حدود ان از سرزمين سكاها (يعني ايرانيان شمالي كه دراسياي ميانه دران سوي سغد بودند) تا حبشه ،و از دره رودخانه سند ا سارد (يعني تا ساحل درياي مديترانه ) گسترش داشت. بسياري از ملت هاي متمدن ان روزگار از قبيل مصري ها ،يوناني ها ،مادها ،ارمني و عيلامي ها اطاعت  و فرمانبرداري از هخامنشيان راپذيرفته بودند.بيشتر دانشمندان ايران شناس معتقدند كه داريوش بزرگ براي اين مصمم به ساختن چنين مجموعه باشكوهي مشتمل بر كاخهاي تشريفاتي متعدد ، درمنطقه تخت جمشيد شد ،تا هم پايتخت بهاري ايران باشد و هم جايگاه برگزاري جشن هاي نوروزي كه همزمان با اعتدال ربيعي بود .از ان پس كاخ هاي هگمتانه (همدان امروزي )،شوش (پايتخت عيلام )و تخت جمشيد (پارسه ) به ترتيب به صورت اقامتگاه هاي تابستاني ،زمستاني و بهاري هخامنشيان بشمار مي امد .

البته بطور كلي تخت جمشيد نه تنها يك پايتخت سياسي و اقتصادي و نظامي بود ،بلكه سكونتگاه تشريفاتي پادشاهان هخامنشي هم بشمار مي امد . نام اصلي اين مجموعه در كتيبه هاي تخت جمشيد ،پارسه است. يونانيان اينجا را پرسه پليس يعني شهرپارسيان مي گويندكه اين نام از انجا به غربيان رسد و امروزه همه جا ،اين نام رايج است .اما نام تخت جمشيد بيشتر شهرت دارد .تخت دراينجا بمعني پايتخت و سكوي بزرگ كاخهاي ارگ شهر پارسه است و جمشيد نمونه شهرياري و بر پاك كننده نورز و مشهورترين فرمانرواي ايران قديم است كه درشاهنامه فردوسي كه از شاهكاري ادبي ايران مي باشد . از ان بسيار ياد شده است .

تخت جمشيد گل سرسبد و نتيجه درخشان هنرها و زبر دستيهاي مردماني است كه با فرهنگهاي قديمي و گوناگون ،اجزاءفرهنگي و هنري خود را در اختيار معماران ايراني گذاردند و اين معماران ماهر ،با استفاده از اين اجزاء هنري ،مجموعه پرارزشي از فرهنگهاي ملتهاي گوناگون بوجود اوردند كه درريزه كاريها و جزئيات هنري درتمدنهاي پيشين سابقه دارد اما دركل ،خلقتي نوين و شاهكاري تازه است و بانمونه هاي هنري پيشين يكسان نيست .به تصريح كتيبه داريوش بر ديوار جنوبي صفه تخت جمشيد ،ساختن كاخ هاي ان درزمان داريوش بزرگ ،به فرمان او اغاز گرديد(حدود سال 518.ق.م)تخت جمشيد دردامنه كوهي كه دران زمان به كوه مهر و اكنون به كوه رحمت مشهور است .واقع شده .اين كوه درزمان هخامنشيان به منزله يك مكان محترم و مقدس درقلب دولت بزرگ و جهاني انان بود. البته بايد درنظر داشت كه كوهستان دراساطير ايراني همواره مكاني محترم شمرده مي شود . كاخهاي تخت جمشيد را داريوش بزرگ و پسرش خشيارشا و نواه اش اردشير يكم درمدت پنجاه سال (از 518تا 470ق.م)ساختند ،پادشاهان بعدي هخامنشي نيز سعي بران داشتند كه بر ان مجموعه هنري چيزي  بيافزايند يا اصلاحاتي درساختمانهاي ان بكنند پس مي توان گفت  كه دوران ساخت بناي تخت جمشيد حدود 180 سال طول كشيده و كاخ هاي ان به مدت 200 سال ،يعني تا 330 ق.م كه اسكندر مقدوني انها را به اتش كشيد ، ابادو سكونتگاه پادشاهان هخامنشي بود .ناگفته نماند كه حجاري برخي از اجزاءكاخ ها تا سال 330 ق.م هنوز به طور كامل پايان نيافته بود. وسعت كامل كاخ هاي تخت جمشيد حدود 125000 متر مربع مي باشد كه كل اين مساحت با ارتفاعي حدود 8 تا 18 متر، از سطح جلگه مرودشت بالاتر است.

اين مجموعه عظيم احتمالا محلي براي برگزاري مهم ترين و بزرگترين جشن ايرانيان يعني نورز كه مصادف با اغاز بهار و بيست يكم ماه مارس ميلادي مي باشد .ساخته شده بودند.

توصيف اثار :

پلكان ورودي

عکس : دروازه ملل

پلكان بزرگ دوطرفه اي درشمال غربي درست كرده اندكه امكان رسيدن به اثار بر جاي مانده را ميسر مي سازد .تعداد پله هاي هر طرف از اين پلكان 110 عدد است كه هر كدام ده سانت بلندي و نزديك به 7 متر طول و 40 سانت پهنا دارد هر دو پلكان به طرز با شكوهي از تخته سنگهاي بسيار بزرگي ساخته شده اند ،و با محجرهاي سنگي كه تزئينات داخل انها نشانه اي از اتش دان مي باشند تزئين شده اند اين پلكان بزرگ بازديد كننده را به كاخ موسوم به دروازه همه ملل هدايت مي كند،كه ساخته خشايارشا بوده است . اين كاخ مشتمل است بر يك تالار مربع شكل ( با612 متر مربع وسعت )و سه درگاه مجلل كه ارتفاع سر درهاي ان به ده متر ميرسد .جرزهاي درگاه هاي شرقي و غربي مزين اند به نقش گاوهاي بالدار كه سر انسان دارند و به تاج اراسته اند .اينها را درباورهاي ايراني گوپت شاه مي خواندند يعني فرمانرواي چهار پايان سودمند . بربالاي هر يك از چهار جرز اين دو درگاه ، روبه سمت داخل، كتيبه اي از خشيارشا به سه زبان فراسي باستاني ،عيلامي و بابلي كنده اندكه همه متني يكسان دارند.ترجمه قسمتي از اين كتيبه چنين است :

اين زمين را افريد ،كه ان اسمان را افريد ،كه مردم را افريد ،كه خوشبختي مردمان را افريد ،كه خشيارشا :اين بارگاه همه ملل رامن به توفيق اهورمزدا ساختم . بسا ساختمان هاي خوب ديگر دراين پارسه (تخت جمشيد ) كرده امد ،كه من براوردم ،و پدرم بر پا كرد.هر ان بناي كه زيبا مي نمايد ،همه را به تاييد اهورمزدا ما ساختيم ،گويد خشيارشا :اهورمزداو كشورم را بپا ياد احتمال مي رود كه نمايندگان اقوام تابع دولت هخامنشي پس ازورود به تالار دروازه همه ملل از درگاه جنوبي گذشته و دسته دسته به حياط اپادانا مي رفتند تا با هدايائي كه اورده بودند درجشنهاي بزرگ نوروزي شركت كنند .

كاخ اپادانا

سطح حياط كاخ اپادانا قسمتي از كوه مهر (كوه رحمت )مي باشد كه مسطح شده است . اين حياط از طريق دو دستگاه پلكان دو طرفه درسمت شمال و شرق به ايوان ها و تالار مركزي كاخ اپادانا راه مي يابد .

كاخ اپادانا بزرگترين و باشكوه ترين بناي تخت جمشيد است ومشتمل بريك تالار مركزي مربع شكل سي و دو ستوني و سه ايوان هر يك با 12 ستون ،در جوانب شمال و شرق و غرب ان ،همه اينها از سطح حياط سه متر بالاترند ،جبهه پلكانه اي شرقي و شمالي مزين به نقوش بزرگان عالي رتبه  نظامي (مادي و پارسي ) درحاي كه گل ها ي مختلف نيلوفر ابي را دردست دراند به طور يك درميان بالباس هاي رسمي حجازي شده اند . درجلو فرماندهان نظامي ،نگهبانان پياده مشهور به گارد جاويدان نيزه دردست به حال احترام ايستاده اند . دررديف فوقاني اين قسمت ماموران و ميراخوران سلطنتي نقش شده اند كه هدايايي از قبيل ارابه ، اسب و يك كرسي (كه دراصل زرين بوده ) بهمراه دارندو بطرف كاخ پيش مي روند ،حجازي شده اند كه پيشكشهاي نوروزي باخود دارند و برخلاف نقوش اشوري و مصري نه بحالت خاك سپاري وزمين  بوسي ،بلكه به ارامي و ازادي به پيشگاه مي ايند .اين خود يكي از بهترين نمايش هاي رفتار ازادمنشانه ايرانيان نسبت به زيردستان بوده است.هويت اين نمايندگان از روي لباس و هديه انها  معين مي شود .ترتيب انها را معمولا بطريق زيرمشخص مي كنند :كاخ اپادانا را داريوش بزرگ پي ريخت و هم او درچهار گوشه ديوارهاي تالار جعبه هايي از سنگ گذارده بود و برهر يك ،دو لوحه زرين وسيمين راكه بر روي هر كدام به سه زبان و بخط ميخي وسعت دولت هخامنشي و معرفي داريوش شاه حك شده ،گذاشته بود .

وسعت تالار مركزي اپادانا بيش از 60 در60 متر (يعني 3600 متر مربع ) مي باشد و سقف ان بر روي ستونهاي بلندي كه بيست متر ارتفاع داشته، استوار بوده  است .زير ستونها مكعب دو طبقه اي استو تنه ستونها شياردارومزين به گل و نخلك هاي فراوان و سر ستون هابصورت گاوهاي دو سر بوده است

ايوانها زيرستون زنگوله اي (باگل و بوته ) داشته اند و سرستونهاي دوسر (فقط ايوان شرقي سرستون شير دو سر داشته ) اما تنه انها مثل تنه ستونهاي تالار بوده است .

              پلکان آپادانا : گل نیلوفر آبی                       پلکان بزرگ

اين بناي باشكوه راخشايارشا به اتمام رسانيد و هم اوست كه كتيبه هاي متعددي برجبهه پلكانهايش از خودبجاي گذارده است .درميان دو جبهه پلكان شرقي و شمالي اپادانا دراصل نقوش بار عام شاهي حجازي شده كه بعدها انها را به خزانه تخت جمشيد بردند و فعلا يكي از انها درموزه ملي ايران درتهران نگهداري مي شود.اين نقوش نمايانگر اوج جشن نوروزي است و شاه بزرگ را برتخت شاهي نشان مي دهد كه پشت سرش وليعهد او ايستاده و چند مامور عالي رتبه دردو سوي انها ايستاده اند و يكي از انها اندكي خم شده و گزارش جشن را تقديم مي كند .بعدها اردشير يكم اين نقوش را درخزانه گذارد و بجايشان نقش چهار جفت سرباز مادی و پارسي نشاند .

بزرگان ايرانشهر و ميراخوران

درجبهه شمالي از پلكان شرقي اپادانا كه بر اساس متن كتيبه ان درزمان خشيارشا ساخته شده است ،سه رديف نقش ديده مي شود كه درابتداي هر سه رديف گروهي از نيزه داران هستند كه همگي شبيه به يكديگرند .پس از نيزه داران و به ترتيب از بالا به پائين :رديف اول : ميراخوان و خدمه مخصوص هستند كه وسايل و اسباب شاه را حمل مي كنند كه به ترتيب 3 نفر فرش ،يك نفر چهار پايه سلطنتي و 3 نفر مهتر كه هر كدام اسبي كاملا اراسته شده را همراه مي اورندو درانتهاي اين صف ،دو گردونه سلطنتي كه هر دوبا رديفهاي شيرو گل تزئين شده و بسيار مجلل پرداخته شده اند در حال حركت ،حجاري شده اند .ظاهراً گردونه اول مخصوص شاه و گردونه دوم مربوط به وليعهد مي باشد .

دورديف از بزرگان ايرانشهر درپائين و پشت سر نگهبانان ،نقش شده اند كه يك در ميان لباس پارسي (كلاه بلند ترك دارو لباس بلند) و لباس مادي (كلاه نمدي گرد با لباس كوتاه و شلوار ) پوشيده اند و دست دردست و يا دست برشانه هم ، گفتگو كنان بطرف كاخ اپادانا درحركتند .بايد اينطور تصور كرد كه درحقيقت هر چهر يا پنج نفر از اين گروه گفتگو كنان و پشت سرهم حركت مي كرده اند .

نشانه هاي مقام و اهميت افراد دردوران هخامنشي عبارت بودنداز طوق گردن ،گوشواره ،دستبند و ريش بلند كه تمام افراد نقش شده دراين دورديف اين نشانه ها راباخود  دارند . هر كدام از اين افراد گل يا غنچه اي  از نيلوفر ابي بدست گرفته اند وبعضي ديگر اشيائي بدست دارند كه احتمالاسيب يا تخم رنگي است كه همگي ا زعلائم نوروز شمرده مي شوند .

هدیه آوران

23گروه نمایندگان ملل تابعه امپراتوری هخامنشی هستند که هدایایی را همرا ه دارند.هر گروه توسط حاجب یا پرده داری که از بزرگان پارسی یا مادی بوده است راهنمای می شود و سرپرست گروه (نماینده یا استاندار)دست در دست حاجب حرکت می کنند .

ردیف بالا از راست به چپ عبارتند از :

1-مادی ها که نه نفرند و سبو ،ظروف،بازوبند و لباس می آورند.

2-خوزی ها که چهار نفرند و کمان ،خنجر ،ماده شیر و دو توله شیر می آورند.

3-هراتی ها که چها رنفرند و ظروف ،شتر دو کوهان و پوست حیوان می آورند .

4-رخج یهای افغانستانی که چهار نفرند و جام زرین ،شتر دو کوهان پوست می آورند.

5-مصری ها که شش نفرند و گاو و جامه می آورند .

6-بلخی ها که چهار نفرند و ظروف و شتر دو کوهان می آورند .

7-اسه گرتیان که پنج نفرند و جبه ،شلوار و اسب می آورند.

ردیف وسط از سمت راست به چپ عبارتند از :

8- ارمنی ها که سه نفرند و اسب و سبوی دسته دار می آورند.

9-بابلی ها که شش نفرند و پیاله ،قبا و گاو کوهان دار می آورند.

v vv

     حاجب فارسی             نبرد شاه با اهریمن                       کاخ تچرا

قوچ زیبای پروار            پلکان کاخ مرکزی ،شاهکار حجاری در جهان قدیم

10-آشوری ها که هشت نفرند و کاسه ،لباس و دو عدد قوچ می آورند.

11-سکائیان تیز خود که اسب ،بازوبند،جامه و شلوار جورابدار می آورند.

12-گنداری ها(قندهاریان افغانستان)که شش نفرند و گاو کوهان دار،سپر و نیزه می آورند.

13سکاهای هوم پرست که پنج نفرند و خنجر،بازوبند،تبر جنگی و اسب می آورند.

ردیف پائین از سمت راست به چپ:

14-لودی ها که شش نفرند و ظروف ،بازوبند زرین و ارابه دو اسبه می آورند.

15-کاپادوکی ها (آسیای صغیر )که پنج نفرند و اسب ،جبه و شلوار جورابدار می آورند.

16-ایونی ها (یونانیان آسیائی ) که هشت نفرند و ظروف،قواره پارچه و پشم تابیده می آورند.

17-پارثوی ها (خراسانیان کهن ) که چها رنفرند و ظروف و شتر دو کوهان می آورند.

18-هندی هاکه پنج نفرند و کیسه ها ی ادویه ،قاطر و تبر جنگی می آورند.

شیب پلکان از بالا به پائین :

19-سکاهای اروپایی که چهار نفرند وسپر،نیزه و اسب می آورند.

20-عربهای ناحیه اردن و فلسطین که سه نفرند و عبای تا شده و شتر می آورند.

21-زرنگیان (سیستانیان )که چها رنفرند و سپر ونیزه و گاونر می آورند.

22-لیبی ها که سه نفرند وغزال و ارابه دو اسبه می آورند .

23-حبشی ها که سه نفرند و یک ظرف در پوش ،عاج فیل و زرافه می آورند .

کاخ تچرا

در جنوب غربی آپادانا کاخ اختصاصی داریوش بزرگ بر روی سکوئی بلند بنا شده ،که به گواهی نوشته هایش توسط خشیار شا به اتمام رسیده است .کاخ مشتمل است بر یک تالار مرکزی با ستونهائی که از چوب بوده و رویشان کچ کاری رنگارنگ داشته ،با ایوانی در جنوب و اتاقها ی جانبی د راطراف ریگر پلکان اصلی دو طرفه در سمت جنوب که منقوش به تصاویر سربازان و مستخدمان می باشد .جرزهای در گاه ها را تصاویر داریوش و خشیار شا و یا مستخدمان و نگهبانان زینت می دهد.

تزئینات منقوش داریو ش(مثل گوشواره وطوق و تاج) را با طلا و جواهرات درست کرده و در ست کرده و در سنگ نشانده بودند.

کاخ هدیش

در جنوب صفه تخت جمشید کاخ اختصاصی خشیار شا است که "هدیش " نامیده می شود و دو برابر کاخ تچرا وسعت دارد.بر دریچه های این کاخ نقوش حیوانات و مستخدمان را کشیده اند که تازگی خاصی دارد.بقیه جرزها و درگاه ها با نقوش سربازان و بزرگان و شاه هخامنشی تزئین شده است .

کاخ سه دروازه یا تالار شورا (کاخ مرکزی )

کاخ آپادانا ا زجنوب شرق به کاخ کوچکی راه می یابد که تالار اصلی اش سه درگاه دارد و بهمین دلیل کاخ "سه دری "یا "سه دروازه " خواند ه می شود و چون درست در مرکز تخت جمشید قرار دارد آن را "کاخ مرکزی "هم می خوانند ،واریک اف اشمیت آن را "تالار شوری "نام داده است .ایوان شمالی این کاخ دارای پلکانی دوطرفه است که نقوش مجلل آن از شاهکارهای حجاری در هنر جهان قدیم است .در یک طرف(سمت راست ) افسران و اشراف پارسی و در طرف دیگرافسران مادی ،در حالی که گل ها ی نیلوفر آبی را درست دارند و مشغول بحث ومذاکره می باشند ،در حال گام برداشتن به طرف کاخ دیده می شوند.

حرمسرا

حرمسرا که در مقایسه با سایر قسمتها پائین ترین قسمت صفه تخت جمشید می باشد ،توسط خشیار شا ساخته شد ه بود .یک قسمت از این کاخ و قسمت تالار مرکزی آن در سال 1931.م به وسیله مستشرق مشهور "ارنست هر تسفلد" خاکبرداری و از نو تجدید بنا گردید،و اکنون جایگاه موزه و اداره مرکزی تاسیسات تخت جمشید است.اشیاء داخل موزه مشتمل بر ساخته ها ی سه دوره مختلف گذشته ایران (قبل از تاریخ ،هخامنشی و اسلامی ) می باشد.

خزانه

خزانه تخت جمشید ا زچندین تالار ،اطاق و حیاط ساخته شده که بادیوار عظیمی از سایر قسمت های تخت جمشید جدا می گردد .وقتی اسکندر در 330 ق.م شهر پارسه را به تاراج داد و قبل عام کرد ،ارگ آن یعنی کاخهای تخت جمشید را هم اول غارت کرد و بعد به آتش کشید .می گویند که وی

از خزانه دویست ساله تخت جمشید انبوهی زر و سیم به دست آورد که به یکصد و بیست هزار تالان نقره بالغ می شد ه (هر تالان نقره برابر بود با 33660 گرم ، پس تاراج اسکندر حدود چهار هزار و چهارصد کیلو گرم نقره سر می زده است ) برای این که این مال و منال را به جایی دیگرو ایمن تر حمل کنند ،سه هزار شتر و تعداد زیادی قاطر از شوش و بابل آوردند و گنجینه داریو ش و جانشینانش را از جای کندند و بردند.

در شرق خزانه ،حجاری بسیار زیبائی است که شاهنشاه خشایارشا را در حال بار عام نشان می دهد و همانطور که پیشتر توضیح دادیم اصلا در میان پلکان آپادانا جای داشته است .

کاخ صد ستون

بزرگترین تالار تخت جمشید ،تالار "کاخ صد ستون "می باشد که د رشرق حیاط آپادانا جای دارد .وسعت این تالار به 4800 متر مربع می رسد .سقف آن با صد ستون که هر کدام به ارتفاع 14 متربودند نگهداری می شده است .این کاخ محل مشورت بین پادشاهان و فرماندهان بوده است،و در گاه های بسیار مجلل آن منقوش به تصاویر با شکوه بار عام شاهی ،برداشتن تخت شاهی توسط نمایندگان اقوام تابع ،ردیف نگهبانان و فرماندهان ایرانی و یا پیروزی شاهان بر جانوران افسانه ای که مظهر بدی اند ،می باشد .

آرامگاه ها

آرامگاه های دو شاه متاخر هخامنشی اردشیر دوم و اردشیر سوم در سینه "کوه مهر"(کوه رحمت ) کنده شده اند .نمای آرامگاه ها شکل صلیبی دارد که چها رشاخه اش یکسان باشد .در شاخه بالائی پادشاه را می بینیم که زیر سایه فر کیانی (انسان بالدار که به غلط نماد اهورا مزدا و یا نقش فروهر می خوانند )کمان بدست بر روی سکوئی ایستاده او آتش مقدس و ماه و خورشید را ستایش می کند.

سکوی او بر تخت بسیار بزرگی استوا راست که توسط 30 نماینده اقوام تابع هخامنشی بر داشته می شود ودر دو سوی او افسران بلند پایه ایرانی بحال سوگواری ایستاده اند .شاخه پائینی صلیب ،کاخی را نشان میدهد که دری به درون آرامگاه دارد. درون آرامگاه اطاقک هائی در سنگ کنده اند که جایگاه دفن پادشاه و شاید خانواده او بوده است .این آرامگاه ها مانند دیگرمقبره های شاهانه هخامنشی در نقش رستم و پاسارگاد پر ا زگنجینه های پر بها بوده است که همه در تاراج اسکندری بغارت رفته است .

باروی تخت جمشید

در شمال شرق تخت جمشید آثار باروی خشتی و ستبر تخت جمشید را در کنار باقیماند ه دروازه ای کامل نشده می یابیم .

دروازه ناتمام

دروازه ناتمام ما را به چگونه ساختن کاخ های تخت جمشید راهنمائی می کند .هنگام عبور از دروازه ناتمام دو عقاب دو سر را می بینیم که برای سر ستون می آورده اند اما آنها را رها کرده اند و اکنون در همان جای یافت شده ،نگاهداری می شوند .بعضی ا زقسمتهای مجموعه ساختمانی تخت جمشید از سنگ های بزرگی که از کوه رحمت جدا کرده بودند ،ساخته شده اند .این سنگ ها را با مهارت زیا داز رگه ها ی معدن در کوهستان می کندند و اندکی شکل می دادند و سپس به کارگاه می آوردند و در جائی که می خواستند ،داربست می زدند و سنگها را با د رزگیری ماهرانه و بست های فلزی اما بدون ملاط بر هم می گذاشتند .برخی از سنگها را هم از معدنی که در 40 کیلومتری جنوب تخت جمشید و در کوه ها ی مجد آباد واقع شده است ،می آوردند .درهای ورودی کاخ ها از چشمه ای که در چند کیلومتری شمال شرق تخت جمشید بوده،با جویباری به محل آورده می شده و بخشی از آن بدرون چاهی در دامنه کوه مهر (کوه رحمت ) می ریخته تا به هنگام ضرورت ،بی آبی نکشند.

کتیبه ها :

بیشتر کاخهای تخت جمشید دارای کتیبه های بخط میخی و به سه زبان بوده اند .برای نمونه بخشهائی از آنها را نقل می کنیم .کتیبه داریوش بر دیوار جنوبی صفه :بند2-داریوش شاه گوید :این کشور پارس که اهورامزدا یم به من سپرد .که زیبا با اسبان خوب و مردان خوب است ،به خواست من – داریوش شاه ا زدیگری نمی ترسد .بند 3- داریوش شاه گوید :اهورامزدا مرا یاری کناد با خدایان خاندان شاهی پشتیبانی دهند !و این سرزمین رااهورامزدا از سپاه (دشمن )، از سال بد و از (دیو) دروغ بپایاد.

بدین سرزمین سپاه (دشمن )، بدسالی و (دیو) دروغ میاد! این را من از اهورامزدا با ایزدان خاندان شاهی به نماز خواستارم ،باشد که اهورامزدا و ایزدان خاندان شاهی این خواهشم را بر آورند.از کتیبه داریوش بزرگ بر الواح زر و سیم آپادانا :داریوش شاه بزرگ ،شاه شاهان. شاه کشورها،پسر

ویشتاسپ هخامنشی .داریوش شاه گوید:این (است ) شهریاری که من دارمی از (سکاها) که آنها آن طرف سغد هستند از آنجا تا (حبشه ):از هند از آنجا تا به سارد که آن را اهورامزدا که بزرگترین خدایان است به من ارزانی فرمود.اهورامزدا مرا و خانواده شاهی مرا بپایاد .ا زکتیبه خشیارشا در تخت جمشید یافت شده در حرمسرا:بند7- تو که در آینده (خواهی بود)! اگرچنین

می اندیشی :"باشد که در زندگی شاد بشوم و در آخرت آمرزیده !"، آن دستوری را که اهورامزدا فرموده است احترام گذار،اهورامزدا و قانون راستی را با فروتنی پرسش کن.مردی که آن دستوری را که اهورامزدا فرموده احترام گذارد،اهورامزدا وقانون راستی را با فرونتی بپرستد، هم در زندگی شاه می شود و در آخرت آمرزیده .

نقشه تخت جمشید

نوشته ع شاپور شهبازی،عکسها از :سید عبدالله خاموشی

با تشکر از سازمان میراث فرهنگی مرودشت

و  با تشکر از http://maykhoone.blogfa.com/post-41.aspx